Soidade, soedade, soio

A normativa indica que o correcto en galego é soidade. Aínda así mantense viva a forma soedade, considerada dialectalismo e, polo tanto, permitida aínda que non recomendada na lingua estándar. A forma Soedade, supoño que por ser máis parecida, é maioritaria entre as galegas que foron bautizadas co nome castelán Soledad e queren galeguizalo.

Soio, usado como adverbio equivalente a soamente, foi unha forma moi usada na literatura desde os finais do século XIX. Responde á plasmación escrita da pronuncia con iode antihiático dun medieval soo. Este iode mantense vivo na pronuncia en moitos lugares e en moitas formas. Por exemplo, no sur da provincia de Ourense as formas dígoo ou cómproo pronúnciase díghoio ou cómproio. A lingua estándar non acepta soio nin soo senón só (Traio só viño e castañas). Só tamén leva til cando se refire ao adxectivo (Mariano estaba só), por considerar que as dúas formas levan o aberto e precisar un til diacrítico a respecto da forma so, adverbio que significa debaixo de (As cavacas gardámolas so o canastro).

Xalundes

Os adverbios de lugar sempre teñen algo de poético, especialmente en galego, lingua que desenvolveu un vocabulario ben específico e rico para describir a marcha, a ausencia, o lonxe e o perto. Alén, ningures, algures… son adverbios moi comúns e coñecidos polos falantes e lectores. Pero hai outro que quizais é menos coñecido e igual de orixinal. Xalundes vén significar nun lugar afastado. “O teu tío vai xalundes e talvez non o vexamos nunca máis”.