Mascarilla e aforo

Os contextos históricos inflúen tamén sobre a lingua. A expresión, tanto a individual coma a colectiva (a que se difunde especialmente a través dos medios de comunicación e, en certa medida, a través da literatura), está suxeita ás circunstancias cotiás que van mudando a xerarquía. E cando os acontecementos lles dan determinado protagonismo a palabras e conceptos, nunha lingua subordinada como o galego, precisa manterse alerta para non perder terreo fronte ao castelán ou o inglés en campos semánticos nos que o noso idioma ten recursos suficientes para facerse entender.

A Covid-19 é un deses acontecementos que incide directamente na recomposición de moitos conceptos. Se hai un ano falásemos aquí de como dicir en galego mascarilla e aforo, así por xunto, pareceriamos exóticos ou proféticos. Mais a día de hoxe ambas palabras teñen un vínculo evidente. Na maioría dos establecementos comerciais vemos a diario cartaces e folletos que nos explican os pasos que debemos seguir para entrar e comprar. “Obrigatorio o uso de mascarilla. Aforo limitado a 4 persoas”, rezan moitos destes sinais.

En galego é mellor utilizar máscara que mascarilla. O castelán, contra o tópico, é un idioma que abusa bastante do diminutivo para sinalar leves diferenzas léxicas. E na meirande parte dos casos, o galego prefire as formas plenas: mesa de noite fronte a mesilla de noche; portelo fronte a ventanilla…

Unha máscara é, segundo a definición (terceira acepción) do dicionario da RAG: “Aparello especial co que se cobre a cara, ou parte dela, para protexela, evitar respirar gases tóxicos, facilitar o envío de osíxeno aos pulmóns etc”. Polo tanto, debemos utilizar esta palabra xa non só para definir a peza de tea ou material técnico que cobre a parte inferior do rostro (do nariz ao queixo) e vai atada á cabeza por cordeis ou cordóns, senón tamén para outros usos, caso das máscaras para soldar ou as máscaras de osíxeno.

En canto a aforo, en galego non é unha palabra recomendable por considerarse tamén castelanismo. Para o concepto de número máximo de persoas que pode admitir un recinto é conveniente utilizar o substantivo capacidade ou a fórmula capacidade máxima. O lingüista Benigno Fernández Salgado, autor do máis importante dicionario de dúbidas do galego, propón admitir foro tamén para este significado.

Polo tanto, os avisos á porta dos locais comerciais, culturais ou de hostalaría e espectáculos deberían indicar: “É obrigatorio o uso de máscara. Capacidade máxima (ou foro)…”