Porque, por que e porqué
Non debería dar moita guerra escoller a forma correcta en cada caso pero como a diario vemos erros na escrita desta tríada de conceptos, indicamos en que casos se usa cada unha das partículas.
Porque é unha conxunción que se pode substituír por posto que, dado que, xa que. Nalgúns casos equivale a para que, cando ten valor de finalidade xunto a un verbo en subxuntivo “Traballei máis horas das que debía porque me renovasen o contrato”.
Por que en galego ten tres usos. Un é o da suma da preposición por máis o interrogativo que. “Por que marchaches sen avisar?”. Hai que lembrar que en galego os interrogativos non levan acento a non ser que poidan confundir con outras partículas dentro da oración. Un bo truco para saber se ese “por que” é do tipo interrogativo é engadirlle a palabra razón. “Pregúntome por que (razón) sempre tes a música tan alta”.
O outro significado é o de unión de preposición por máis pronome relativo que. “Cal é a razón por que te presentas ás eleccións”. É fácil saber se vai xunto ou separado colocando entre o por e o que un artigo. “Cal é a razón pola que te presentas…”
En caso de verbos, substantivos ou adxectivos que levan aparellada a preposición por, vai separado do pronome que. “Incomódaste simplemente por que non che dou a razón”.
Porqué é un substantivo que é sinónimo de razón, motivo, causa… “Non hai un porqué que explique o meu desamor”. O plural é porqués. “Hai varios porqués para non entrarmos por esa porta”.
O único que me descoloca é o de “Incomódaste simplemente por que non che dou a razón”. Non o pillo de todo. Para min ía no primeiro grupo dos porque e tan feliz. Se non levase o “simplemente”, non podería ser “porque= xa que”?
Ola, Manolo:
O matiz entre os dous usos é delicado. Como ves, a frase ilustra o exemplo de verbos que precisan a preposicion por. Quizais no caso que escollín pode haber dúbidas xa que, como dis, ese por que pode substituírse por “posto que”; así que pensa nestoutra frase: “Mira por que non lle falte de nada á miña filla” Outros verbos semellantes son facer por, mandar por… Graciñas por comentar e subliñar esa frase.
Este artículo gustoume, pero creo que hai que engadir por qué.
Por qué en galego non se usaría agás en casos moi concretos onde ese acento diacrítico evitase algunha confusión.