Morgue

A palabra francesa morgue define un depósito de cadáveres, especificamente aquel de uso forense onde repousan os corpos sen vida á espera dunha autopsia ou dun enterramento. Este termo considérase incorrecto en galego, que recomenda empregar no seu lugar o cultismo necroterio ou a locución depósito de cadáveres.

Morgue é unha palabra popularizada pola narrativa policial. Nas novelas, nas series de televisión e no cinema deste xénero sempre hai referencias a ese inhóspito e silencioso lugar. A palabra procede dun verbo do francés antigo, morguer, que significaba afrontar a perda da morte. Ese espazo adquire así unha función máis alá das pesquisas policiais sobre mortes violentas, é a habitación símbolo da perda, o lugar de despedida para os mortos.

Como digo moitas veces, hai determinadas palabras que mal se poden substituír nunha lingua. Considero que morgue é unha delas. Na miña opinión, debería admitirse no galego como neoloxismo. En portugués é palabra máis usada ca en castelán, onde a norma admite o galicismo pero recomenda a forma depósito de cadáveres.

Kilo

O k non é un grafema moi querido polo galego. Co c e co q na meirande parte das veces bástase a nosa lingua para representar o son que outras linguas lle atribúen ao k. Eis o caso de kilo. Galicismo exitoso en todo o mundo, o galego prefire a forma quilo, tanto na versión apocopada (quilo sinónimo de quilogramo) como nos demais compostos onde quilo- representa o número mil: quilovatio, quilopondio, quilómetro…

Tamén utilizaremos quilo cando falemos de xeito coloquial dunha gran cantidade de algo: “Custoume un quilo levantar aquel moble!” ou en referencia a un millón de pesetas… de euros xa vai ser máis complicado oílo: “Ese coche váleche catro quilos e tampouco é tan bonito”.

Kilo é a adaptación francesa da palabra grega quilioi, grafada antigamente como chilioi na transcrición ao latín dos caracteres gregos. Ollo á abreviatura internacional de kilo, que sempre se grafa con k: kg, km, kw…

Elite

Hai uns meses falamos de palabras que en castelán eran esdrúxulas pero que en galego había que escribir e pronunciar como graves. Eran palabras cultas que mudaran a súa pronuncia no castelán e que había que restituír etimoloxicamente.

O caso de elite é semellante. A palabra provén do francés élite e significa minoría dominante ou selecta. Na lingua orixinal pronúnciase grave pero como leva o til no primeiro e (que en francés serve para indicar como se pronuncia ese e, non para marcar a vogal tónica), os xornais españois comezaron a usar a forma acentuada e os lectores a considerar a palabra esdrúxula, aínda cando a Real Academia Española aconsellaba a pronuncia grave.

Hoxe en día, en castelán é maioritario o uso esdrúxulo aínda que tamén se pode pronunciar á francesa. En galego, só se permite empregar elite. Élite está considerado un castelanismo. Palabras derivadas de elite son elitista e elitismo, entre outras.